Tłuszcz a zdrowie cz.2

W pierwszej części artykułu omówiliśmy strukturę WATu, czyli białej tkanki tłuszczowej. Nakreśliliśmy część jej funkcji mechanicznych oraz wskazaliśmy, że jest jedną, z co najmniej 4 różnych tkanek tłuszczowych. WAT poza wcześniej wspomnianymi pełni również inne funkcje, ale do tego przejdziemy za chwilę.

Najpierw chciałbym uzupełnić tekst o kilka informacji. Mianowicie WAT jest jedną z najbardziej elastycznych tkanek w ludzkim ciele. Jej rozmiar uzależniony jest od stanu energetycznego organizmu. Wzrost ten może odbywać się dwojako, poprzez hipertrofię bądź hiperplazję. Jeśli następuje rekrutacja kolejnych komórek – adipocytów białych, automatycznie pojawia się rozwój nowych naczyń krwionośnych wprost proporcjonalny do liczby powstałych komórek. Ukrwienie i przepływ krwi w komórkach WATu są wielokrotnie większe niż w mięśniach szkieletowych w czasie spoczynku. Ponadto, po posiłku w podskórnej tkance tłuszczowej perfuzja krwi może wzrastać 4 krotnie, podobnie dzieje się podczas snu. Jest to głównie związane z pełnionymi funkcjami na poziomie regulacji homeostazy energetycznej organizmu.

Wracając do funkcji, ustaliśmy już, że podstawową rolą WATu jest kumulowanie i uwalnianie substratów energetycznych, ale to nie wszystko. Biała tkanka tłuszczowa pełni również funkcje hormonalne o charakterze auto-, para-, i endokrynnym. Produkując hormony adipokiny, komunikuje się z układem dokrewnym, krwionośnym, nerwowym, rozrodczym, mięśniowym i immunologicznym. Ponadto jest wstanie odbierać informacje z tych układów poprzez liczne receptory, znajdujące się na powierzchni swoich komórek. Dzięki takiemu stanowi – adipocyt staje się miejscem integracji i komunikacji z wcześniej wymienionymi układami. Ale, o czym to świadczy? Ponieważ zagadnienie nie jest w pełni poznane, a mimo to zakres wiadomości jest niezwykle obszerny – postanowiłem, że przedstawię skróconą syntezę zebranych przeze mnie informacji. Produkowane przez WAT adipocykiny (do 2016 roku opisano ich ponad 50) biorą udział w regulacji metabolizmu tłuszczy i węglowodanów, procesów łaknienia i sytości (na poziomie CUN i OU) i globalnej homeostazie energetycznej organizmu.

Uczestniczą w przebudowie naczyniowej, angiogenezie, krzepnięciu krwi. Regulują ciśnienie krwi poprzez reakcje rozkurczowe i skurczowe naczyń krwionośnych (regulacja napięcia naczyniowego). Są aktywne w stanach zapalnych naczyń krwionośnych biorąc przy tym udział w tworzeniu blaszki miażdżycowej. Partycypują w reakcjach immunologicznych (odpowiedzi, regulacji i podtrzymaniu bądź wygaszeniu ich stanu), wykazują duże powinowactwo do stanów zapalnych niemalże wszystkich tkanek organizmu. Co ciekawe WAT produkuje również antagonistyczny hormon do stanów zapalnych – adiponektynę. Wywierają wpływ na czynność układu rozrodczego i powiązanych z nim hormonów. Mają wpływ nawet na osteogenezę. Regulują insulinooporność i insulinoowrażliwość.

Obecnie uważa się, że wpływ adipocytokin na organizm człowieka jest bardzo złożony i znaczący. Niestety poznany jest tylko skrawek tego, co skrywa ten skomplikowany świat reakcyjnych powiązań. Wskazuje to jednoznacznie, że koncepcja opisująca tkankę tłuszczową, jako magazynu tłuszczowego przechodzi do lamusa, a wyłania nam się obraz bardzo złożonej tkanki o charakterze aktywnego gruczołu endokrynnego.

BAT – brunatna tkanka tłuszczowa, a właściwie jej komórki - anatomicznie i morfologicznie znacząco różnią się od adipocytów białych, co wynika z jej fizjologicznego przystosowania. Przede wszystkim są dużo mniejsze. Jądro mają ulokowane centralnie, a zmagazynowany tłuszcz jest rozlokowany w postaci wielu pęcherzyków. Charakterystyczną cechą są liczne mitochondria, które zawierają dobrze rozwinięte grzebienie oraz cytochromy nadające specyficzne zabarwienie tkance. Adipocyty brunatne występują w skupiskach tworząc zrazy, które otoczone są tkanką łączną bogatą w naczynia krwionośne i włókna nerwowe.

Wstęp do opisu brunatnej tkanki tłuszczowej będzie jednoczesnym zakończeniem tego artykułu. W kolejnej części przyjrzymy się funkcjom, jakie pełni BAT oraz to gdzie występuje i co ma wspólnego z WAT.

                                                                                              Mgr Wojciech Kwiatkowski

Bibliografia:

Ilustracja 1 - [online], [dostęp 24 lutego 2019], dostępny w Internecie: https://www.livescience.com/62218-whats-in-a-fat-cell.html
Ilustracja 2 - [online], [dostęp 24 lutego 2019], dostępny w Internecie: https://www.news-medical.net/image.axd?picture=2017%2f5%2fshutterstock_316917743.jpg
Ilustracja 3 - [online], [dostęp 24 lutego 2019], dostępny w Internecie: http://biancacosmetics.pl/wp-content/uploads/rys_1pl.jpg
Murawska-Ciałowicz E. Tkanka tłuszczowa – charakterystyka morfologiczna i biochemiczna różnych depozytów, w: Postepy Hig Med Dosw (online), 2017; 71: 466-484
Skowrońska B., Fichna M., Fichna P., Rola tkanki tłuszczowej w układzie dokrewnym, w: Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2005; 1 (3): 21–29
Jasińska A., Pietruczuk M., Adipocytokiny – białka o wielokierunkowym działaniu, w: Diagn Lab 2010; 45 (3): 331-338
Marszałej A., Rychlik U., Palka M., Dąbrowska M., Tłuszcz biały, brunatny i beżowy: rola w otyłości., w: Diagn Lab 2016; 52 (2): 149-152
Malinowski M., Deja A. M., Gołba K. S., i inni, Wpływ okołonaczyniowej tkanki tłuszczowej na funkcję naczyń., w: Kardiologia Polska 2008; 66: 10 (supl. 3)
Niedźwiedzka-Rystwej P., Trzeciak-Ryczek A., Deptuła W., Tkanka tłuszczowa i jej rola w odporności – nowe dane, w Alegria Astma Immunologia, 2012, 17 (1): 16-21